Ο κόσμος του ενυδρείου
Γενικά για το ενυδρείο.
Ο σύγχρονος άνθρωπος των αστικών κέντρων, λόγω άγχους, φόρτου εργασίας και λοιπών καθημερινών υποχρεώσεων, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, απέχει από τη φύση. Συνήθως η μόνη επαφή του με αυτή είναι μία περίοδος ολιγοήμερων διακοπών σε κάποια παραθαλάσσια ή ορεινή περιοχή, όσο πιο μακρυα γίνεται από το κέντρο της πόλης. Όμως η αναζήτηση της χαλάρωσης και της ψυχικής ηρεμίας που του προσφέρει η φύση, είναι διαρκής. Τι καλύτερο λοιπόν από το να μπορούσε να τη φέρει μέσα στο ίδιο του το σπίτι. Και αν αυτό ακούγεται υπερβολικό, το να φέρει ένα μέρος αυτής είναι σίγουρα εφικτό! Μα πώς θα ρωτήσει κάποιος? Μα με τη διατήρηση μιας ομάδας τροπικών ψαριών σε ένα ενυδρείο φυσικα!!!
Το ενυδρείο είναι ένα κλειστό σύστημα κατασκευασμένο συνήθως από γυαλί, το οποίο μπορεί να φιλοξενήσει ψάρια, φυτά και άλλους υδρόβιους οργανισμούς γλυκού ή θαλασσινού νερού. Ουσιαστικά λοιπόν είναι μια μικρογραφία κάποιων υδάτινων βιοτόπων που συναντάμε στη φύση. Παρακάτω θα ασχοληθούμε με τα ενυδρεία γλυκού νερού, καθώς είναι πιο διαδεδομένα στους ενυδρειόφιλους και σίγουρα πιο εύκολα στη διατήρηση τους. Καλώς ήλθατε λοιπόν στο μαγικό κόσμο του ενυδρείου!
Bασικός εξοπλισμός
Φίλτρο
Το φίλτρο προσφέρει στο ενυδρείο, τον συνεχή καθαρισμό του νερού, εξασφαλίζοντας καλύτερο περιβάλλον διαβίωσης στα ψάρια που φιλοξενούμε. Χωρίς το φίλτρο, το νερό πολύ γρήγορα θα γινόταν τοξικό για τα ψάρια λόγω των περιττωμάτων των ψαριών, των υπολλειμάτων των τροφών αλλα και της αναπνοής των ίδιων των οργανισμών που φιλοξενούμε. Πάντα επιλέγουμε ένα φίλτρο το οποίο να μπορεί να καλύψει τις ανάγκες, λίγο περισσότερων λίτρων από αυτά που πραγματικά έχουμε! Στα ενυδρειακά φυσικά ή ηλεκτρονικά καταστήματα, μπορείτε να βρείτε πληθώρα φίλτρων που σίγουρα θα καλύψουν τις ανάγκες σας.
Θερμαντήρα
O θερμαντήρας είναι ουσιατικά μία αδιάβροχη αντίσταση που ζεσταίνει το νερό και κρατάει τη θερμοκρασία του νερού του ενυδρείου σταθερή. Η συντριπτική πλειοψηφία των ψαριών που απευθύνονται στους ενυδρειόφιλους, είναι ψάρια που προέρχονται από εύκρατα κλίματα του πλανήτη. Αυτομάτος γίνεται αντιληπτό ότι έχουν συνηθήσει να ζούνε σε νερό με σχετικά υψηλές θερμοκρασίες. Τα ψάρια είναι ψυχρόαιμοι οργανισμοί. Αυτό σημαίνει ότι η θερμοκρασία του οργανισμού τους, είναι ίδια με τη θερμοκρασία του περιβαλλοντως τους. Καταλαβαίνουμε λοιπόν την αναγκαιότητα για διατήρηση της θερμοκρασίας του νερού του ενυδρείου σε σωστές τιμές αλλα και της σταθερότητας αυτής. Ιδανική θερμοκρασία για τα περισσότερα τροπικά ψάρια είναι 26-27οC.
Αντλία αέρα
Όπως όλα τα ζώα, έτσι και τα ψάρια, έχουν ανάγκη από οξυγόνο. Το νερό του ενυδρείου μπορεί να εμπλουτιστεί με οξυγόνο με την επιφανειακή ροή του νερού από το φίλτρο μας. Τις περισσότερες φορές όμως αυτό δεν είναι επαρκές, οπότε στρεφόμαστε στη χρήση μιας αντλίας οξυγόνου. Αυτό που κάνει είναι να τροφοδοτεί το νερό μας συνεχώς με φυσσαλίδες αέρα, (μπουρμπουλήθρες!) αυξάνοντας θεαματικά την περιεκτικότητα του σε οξυγόνο. Επιπλέγουμε το μέγεθος της αεραντλίας που θα αγοράσουμε, ανάλογα με το λίτρα του ενυδρείου μας.
Φωτισμό
Σχεδόν όλα τα ενυδρεία του εμπορίου, περιλαμβάνουν στο βασικό εξοπλισμό τους το φωτισμό. ο φωτισμός στο ενυδρείο είναι απαραίτητος στο να δημιουργήσουμε για τα ψάρια μας την εναλλαγή ημέρας/νύχτας, να τονίσουμε το χρώμα των ψαριών και να βοηθήσουμε την ανάπτυξη των υδρόβιων φυτών, όπου αυτά υπάρχουν.
Όσο εμβαθύνουμε στο χόμπι του ενυδρείου, υπάρχουν πολλά μηχανήματα και gadgets που θα κάνουν τη ζωή μας πιο εύκολη. Αυτά όμως συνήθως δεν απευθύνονται σε νέους χομπίστες.
Στήσιμο ενυδρείου
Αρχικά ξεκινάμε με τη διακόσμηση του ενυδρείου μας, η οποία προτείνεται να γίνεται με φυσικά υλικα, όπως πέτρες, ξύλα, υδρόβια φυτά και φυσικό χαλίκι ή άμμο. Το ιδανικότερο θα είναι να τα προμηθευόμαστε από κάποιο εξειδικευμένο ενυδρειακό καταστημα, για την αποφυγή βλαβερών ουσιών που μπορούν να μεταφερθούν στο ενυδρείο μας από κάποια υλικά που θα πάρουμε από τη φύση.
Κατόπιν, πάμε στην επιλογή ψαριών. Στη φύση υπάρχουν πάνω από 14.000 είδη ψαριών γλυκού νερού, τα περισσοτερα από τα οποία μπορούν να φιλοξενηθούν σε ενυδρεία. Η επιλογή που θα κάνουμε, γίνεται με βάση τα λίτρα που διαθέτουμε, τις διατροφικές τους απαιτήσεις, τις συνθήκες νερού που θέλουν για την καλύτερη διαβίωση τους, και φυσικά την συμπεριφορά τους. Αυτό είναι που λέμε «Κοινωνικό Ενυδρείο».
Σε πολύ γενικές γραμμές οι κατηγορίες των ψαριών βάση συμπεριφοράς χωρίζονται σε ήμερα, ημιάγρια και άγρια ψάρια. Βάση αυτού, είναι ευκολο να καταλάβουμε ότι η επιλογή γίνεται από ψάρια τα οποία ανήκουν στην ίδια κατηγορία! Ποτέ δεν θα βάλουμε στο ενυδρείο μας ήμερα ψάρια μαζί με άγρια ή ημιάγρια διότι θα αντιμετωπίσουμε επιθετικές συμπεριφορές.
Ενδεικτικά να αναφέρουμε μερικά διαδεδομένα είδη ψαριών ανα κατηγορία με τις κοινές εμπορικές τους ονομασίες:
- Ήμερα: Τα περισσότερα είδη Tetra όπως πχ. Neon tetra, Cardinal tetra, Rhodostomus, Glowlight tetra κ.α. Επίσης νανοκιχλίδες Νοτίου Αμερικής όπως Microgeophagus Ramirezi και ψάρια της οικογένειας των apistogramma. Τέλος να αναφέρουμε όλα τα είδη γατόψαρων της οικογένειας των corydoras.
- Ημιάγρια: Τα περισσότερα είδη της οικογένειας των Barbus, όπως τα Rozy barbus, Tiger Barbus κ.α. Επίσης τα περισσότερα μεγαλόσωμα Tetra (Serpae tetra, Black tetra…) και πολλά άλλα.
- Τέλος στα άγρια, ως επι τω πλείστον κατατάσσονται οι μεγαλόσωμες κιχλίδες από την Αφρική, όπως τα pseudotropheus, τα ciprichromis κ.α, ή την Αμερική μερικές εκ των οποίων είναι τα Synspilum, Citrinelum, Jack Dempsey κ.α
Περισσότερες πληροφορίες για τα είδη των ψαριών, μπορείτε να βρείτε στην εξειδικευμένη βιβλιογραφία (Δυστυχώς κυρίως αγγλόφωνη), στο διαδίκτυο (πχ. www.fishbase.org) και πιθανών σε μελλοντικό μας άρθρο.
Ένας ακόμα τρόπος επιλογής οργανισμών για το ενυδρείο μας, είναι με βάση το βιότοπο τον οποίο προέρχονται. Εδώ αναφερόμαστε σε αυτό που λέμε «Βιοτοπικό ενυδρείο». Σε αυτό το είδος ενυδρείου, επιλέγουμε μόνο ψάρια που ζούνε στον ίδιο υδροβιότοπο. Ένα ποτάμι της Αμαζονίας, ή μία λίμνη της Αφρικής ή της Αυστραλιας αποτελούν ένα φυσικό βιότοπο. Και εδώ φυσικά υπάρχει ο περιορισμός βάση της επιθετικότητας των ψαριων. Αυτό το είδος ενυδρείου για τους περισσότερους είναι το πιο φυσικό καθώς όταν τα ψάρια προέρχονται από την ίδια περιοχή του πλανήτη, μπορούμε να πούμε χαριτολογόντας ότι «γνωρίζονται»!!!
Η τοποθέτηση των ψαριών στο ενυδρείο μας δεν γίνεται άμεσα αλλά σταδιακά. Αυτό γίνεται για να προλάβει το φίλτρο να αποικιστεί από τα ωφέλιμα βακτήρια που βοηθούν στο βιολογικό καθαρισμό του νερού μας. Την αποίκιση αυτή μπορούμε να την επισπέυσουμε με τη χρήση ζωντανών βακτηρίων από τα ενυδρειακά καταστήματα. Παράλληλα ενδείκνυται η χρήση κάποιου βελτιωτικού νερού το οποίο αφαιρεί το χλώριο και τα βαρέα μεταλλα από το νερό του δικτύου.
Συμβουλές συντήρησης
Καθημερινά θα πρέπει να ταίζουμε τα ψάρια μας και να κάνουμε έναν οπτικό έλεγχο του εξοπλισμού μας.
Σε εβδομαδιαία βάση, θα πρέπει να κάνουμε μια μερική αλλαγή νερού της τάξης του 30% με τη χρήση του βελτιωτικού νερού και βακτηριδίων. Παράλληλα θα πρέπει να κάνουμε με τη χρήση υγρών τέστ, μετρήσεις κάποιων παραμέτρων του νερού του ενυδρείου. Οι κυριότερες μετρήσεις που θα πρέπει να γίνονται είναι της Αμμωνίας (ΝΗ4), Νιτρωδών (ΝΟ2), Νιτρικών (ΝΟ3) και του pH. Λάθος συντήρηση του ενυδρείου, επιφέρει επιβάρυνση της ποιότητας του νερού και κατ’ επέκταση ασθένειες στα ψάρια μας.
Οι πιο συνήθεις ασθένειες που μπορούν να εμφανιστούν στο ενυδρείο μας, είναι προσβολές από εσωτερικά ή εξωτερικά παράσιτα, βακτηριακές λοιμώξεις ή μήκυτες. Αν η οποιαδήποτε θεραπεία γίνει σε αρχικό σταδιο, έχουμε πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας στην αντιμετώπιση της ασθένειας.
Για το λόγο αυτό, ελέγχουμε σχεδόν καθημερινά την κλινική εικόνα και τη συμπεριφορά των ψαριών μας. Ασταθές κολύμπι, αδυνάτισμα, άρνηση τροφής, λευκά περιττώματα, άσπρα στίγματα στο σώμα, πληγές στο σώμα κ.α. είναι σημάδια ότι κάτι δεν παει καλά με την υγεία των ψαριών μας. Η αντιμετώπιση του προβλήματος πρέπει να είναι άμεση. Με τη βοήθεια εξειδικευμένου καταστήματος, επιλέγουμε βάση συμπτωμάτων το κατάλληλο φάρμακο για την θεραπεία των ψαριών, προσέχοντας να ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες χρήσης.